KISAH TORAPANGIOU BERTEMU JODOHNYA,
DAYANG HAREIHAREI
(Bagian Kedua: Kisah Torapangiou)
Oleh: Tuan Subirman Damanik/Sidukkap Naburuk
23 September 2016
Torapangiou (Tora) sigomgomi Dolog Batu Takkas, barbarni Tobang, Bolon malojang jambulanni Pusukbuhiton usih Taratinggi pakon harehare akkulani haganup mar ambulu. Hasomalanni mangossop hombun pakon marjirisjiris hun pakpak ni dolog Batu Takkas, hinorhonni hasomalan ni masursur do ganupan natubuh hunpakpak ni dolog Batu Takkas. Humbani desa nawaluh ijia anggo itindou manjirlak anjaha lenes do tonggoron dolog Batu Takkas ondi.
Nasipuangni, aima boruni Raja Subangsubang munjeiunjei i soppul logou hun Otara, namar goran panak boru Si DAYANG HAREIHAREI MUREI UREI MANGGUNANGGUN MUNJEIUNJEI HU SUHI NI LAUT. Harosuhni mar enggunenggun, enggunenggun ni ipakpak ni dolog Batu Takkas, anggo ianggun hon mambalambal das hu laut. Ia anggo Sidayang Hareiharei ondi loppou do jenges ni, bohini lobihan tolur naibikbik lining lanang, rossi sonari gati i-inggouhon daboru na piningon: “Silanang ma silining si Tora manggunanggun matei bisa ni pining ibahen bisa ni hapur, iahum sah mat, sah mat, sah mat, sah mat, sah mat, sah mat, sah mat.”
Lang hinata hajengesonni, ai parlapuannipe abab ni hodong bagod na itutung pakon orbuk rudang ni Raja Pinayungan. Jambulanni manreianrei usih Raja Pinayungan anggo ipuipui usih appoldang. Anggo lopus mangembas dasma manggusni, namangidah lang makkidop anggolang hapilukan.
Atteini ma tongon Torapangiou marpalapala manondur si Dayang Hareiharei bahen nasipuang bolonni. Lang binotoh sadiha bahat parbinotohanni si Torapangiou, parkasih/simalangatei, ponggom, dorma siasu pakon nalegan, malbung do ganup anggo mardingat si Dayang Hareiharei (paima tarpudun holong ni sidea na dua).
Panondurni Si Torapangiou Nahinan,
bani si Dayang Hareiharei
Ilabanglabangni ari bani passapassa marbasikah hayu Tualang i bona ni dolog Batu Takkas. Paima manantan simanjirlak ihasundutan, hundul ma Torapangiou (Tora) tarlungunlungun, tarsunggul panorang parjuppahan ni pakon tunanganni si Dayang Hareiharei. Parjuppahanni sidea panorang manarisip ibagas laut namassai bagas tumang. Mangegal do sidea romban sipata marsilobenan, sipata mussol mangalop hosah hu awangawang ase gabe bohal gogoh mangembas mangegol das hu luhungluhungni laut. Soninma lah borgohni marayupayup manarisip lang iahapkon sidea hinorhonni megahni. Marayak golap ari das ma sidea itaruhkon gilumbang i Otara italun Malnangalnang, Malnangalnang lang marbah lang martanoh. Talun na igomgomi Raja Subangsubang (Raja Attingatting). Basar anjaha par tamuei do Raja Subangsubang, lang pala mangissei ia bani boruni si Dayang Hareiharei anggo marhonong marayupayup i laut, imamahkon parbinotohan mangarsak laut pakon manrukkubi sabungni marhitei patenger bahni laut.
Itamuei anjaha ipasangap sidea do Tora, ipasirsir do aha na iharosuhkonni. Sipanganon humbani ihan age gulei sonai malah mattinni hassi lang itutung apui halani pattang baggal do ijai marapui.
Pala do longang Tora mangidah ondingonding ibagas iananni sidea ai saksak do naidah age hulopahni podoman, aha na ilahoi bojei taridah haganupan. Sihol do namin Tora mandabuh holong bani Akkora ondi, hape lalab do magang usih “raih Bolayan!” Sonai ma bikkasni lalab jonog tarsunggul si Tora, jonog hurbu usih Siduhduh na takkol bani ratting napungguron, salpu hun parbalangan.
Panorang ai lopus ma si Lusak Gana, si huyom ranggisgis siroprop batu gingging sihagigi bani tanoh siharosuhkon namatornoh siharosuhkon namarbau. Mangajakajakanni Sarigupgupan Rajani Rajani Datu, parbijaan ni Lanog, tawar bani bisa. Iultop Lusak Ganama humbani simangudapni batu anak mangonai pahil bani jappalni Tora, lanjar tarhirjat masursur hutoruh marhosinghosing usih buah ni hadoppul, usih halisungsung hinorhon bueini lakkah diharni. Itirtirhon si Lusak Gana ma Orbukni Sibalik Humosing pakon Siputor Balik bani logouni, mittor marotti ma dihar ni Tora, sabou ma lungunlungun ni.
“Ai ho dope ai lo saninakku, lalab do lang mubah lahoanmu manonggoti na tarlungun sitakkis sibilei tonduy, tardaroh eh tardosak use daroh ibahen ho,” numannuman ni Tora bani anggini.
“Aimada ambia hinorhonni marsora ope daroh, gati au barsibarsion, atak namahuado saninakai, nai do ibagas uhurhu. Ia anggo si Ganjang Kateas lalab do sinok modom, Botouta Sialinsalinan lalab do i Parsialimunan. Magati ma ho ambia huidah marayupayup manarisip, attigan pe hanima habang i holangholang ni hombun?” Nini si Lusak ma bani si Tora.
Ibalosi si Tora ma anggini, “Solat bulungni sappinur bai dakkahni andorasi, nasolot ibagas uhur lang hubotoh haluasanni. Martardan do binotoh lang tarhoseihon ase ulang marhidorat hadobanni, lang be tarturi turihon.”
Mambogei hata ai hidophidop ma sipata kuhkuhan ma Sarigupgupan irik manidingi rongit bani bauni hosah ni.
“Ai mase songon simbur mangalop logou do batuk mai Sarigupgupan? Sihol dogatni ho itakkis haluhuy?” Nini Lusak Gana.
Silukdo Sarigupgupan manombah, ” Lang Tuan nami, sedo namangalesengi au ai, anggo nikku au malah poldung nalang taridah ni saninamu in ase podas juppah sinitta ni uhurni bani panak boru nai harosuhkonni ai. Otik do hassa pangindoanku, dob salpu huhorjahon sappohul Ateiatei ni rongit lah tobus ni lojaku.”
Ipadas si Lusak Gana ma pangindoanni Sarigupgupan bani si Tora, anjaha iahu on ma. Dob ai laho ma si Lusak Gana, anggo Sarigupgupan tading do rup appakon si Tora. Marayak bodari marsuhutan ma Sarigupgupan bani Tora, “Tuanku, bani ojurni namangojur dong do pangindoanhu hubamu. Ulang lobei iossop ham hombun si birong italun on, gariada pailingham ma hombun ibabouni talun on apala pitu ari pitu borngin. Ase marmalas ni uhur lobei bangsaku i talun on.”
Isuhuni Tora ma tongon pangindoanni Sarigupgupan. Roh ma udan mangambahi borgoh italun ai sadokah pitu ari pitu borngin, anggo Tora modommodomon do marsalumbung mangambahi ambulu pamalas akkula ni. Margonrang, mandoding, manortor marmalasni uhur marsombuh sihol do anggo bangsani Sarigupgupan mangihuthon morgani panorang ai. Ijai do Lahui, Pangpang, Polang, Bakkarbakkar, Sikusui pakon Rikrikan marsaor pakon Sarigupgupan. Marsibahen gonrangni pakon marsibahen inggou ni, “Mukkorho mukkorho ( loguni), talag bungbung talag bungbung (sorani gonrangni). Marayak bagas borngin manriah ma Sarigupgupan ilopah ni batangbatang burukburuk pakon sada hasomanni rap magodang anjaha usih do songonsi.
Ihorungkon ma sada horunghorung bani hasoman ni, usih horung nahorung bani borgokni. Hasomanni ai ma tading libeini ijai sadokah onom borngin, anggo Sarigupgupan ajakan ondi bani borngin papituhon do roh. Namasa ai lang pamotohanni Tora, atteini ma modommodomon halani borgohan pakon ratuhni gonrang appa doding na loppou gomosni, usih musik sondahan on bani horjahorja. Bagas ma borngin bikkat ma Sarigupgupan mangajak Ulog Bolon mangihuthon bah namarbanggal mangehen hu Laut. Das i laut Balun Bidei ma use ajakanni marayupayup manarisip mandipar rosi das hu Otara. Paima mandipar hundulma Sarigupgupan bani gurung ni Balun Bidei na appar mangerbang ibahen ma mangmang ni, “Ham Raja ni Logou Raja Jin Saliur! Rooooh ma ham, liurliurhon ma hanami bani logou Halisungsung mandipar hu Talun Malnangalnang.”
Ibalunbalun Bigou ma Sarigupgupan ase ulang mistak habang manarokkon logou Halisungsung, bani borngin paduahon das ma sidea italun Malnangalnang. Buei do ijai baliang na maripis sijaga horbangan sada pelang mangorong halani domma hona ponggom. Iserlengserleng anjaha pakulah lang ipardiatei do embas pakon limbasni Dayang Hareiharei. Lang pala sadari domma iarusi ija ijai lapangni ubag sonai homa lapangni begu. Panorang laho manakkog simanjirlak marlittunlittun ma si Dayang Hareiharei mandakdaki appulapul, hautma tudungtudungni bani ratting namarsuga nadob ipasuang Sarigupgupan. Dob hundaoh Dayang Hareiharei, siluk ma Sarigupgupan mangarsikhon bahni haltou na itaes humbani abalabal na gayung bani horungkorungni. Mangonai ma bah ai bani tudungtudung ni Dayang Hareiharei. Marayak halinoh tinjak tanoh, juppah Dayang Hareiharei do dobni tudungtudungni, ilapuhon ma bani bohini nagok hadogas anjaha mulak ma ia bani kohomanni.
Sarigupgupan ondi lahoma podas huholangholangni baliang laho manambul baribari halani loheini, langdong homa ijai rongit age lanog nasomal pabosur boltokni. Mandoruhi ma Dayang Hareiharei ondi, mandorngit pangahapni halani gatol ni pardoppakanni, gabe guttarma satalun. Marrohan ma sindohor age sibotoh tambar anjaha pusok tumangma uhur ni Raja Subangsubang.
Domma sadari saborngin Dayang Hareiharei manaron borit namagatol ibohini, lang binotoh be namandabuh tambar sonai homa tambar simarkahua pe ibahen lalab do lang mubah, roh pugarni do use jutal pakon mumbag use bohini. Anggo Raja Subangsubang lang maratei torang be pangahapni, ateini mahoma ai boru sasada do Dayang Hareiharei. Ibahen ma mungmung bani haganup talun gomgomanni anjaha isurathon bani gurungni Tanggiripan, “Ise naboi pamalumhon Dayang Hareiharei, ibere do ulihni aima gabe paramangonni.”
Sarma mungmung ai inagori Malnangalnang, marsiboan tambarni ma haganup sibotoh tambar, marsibahen tabasni ma sibahen tabas halani holongni ateini sidea bani Dayang Hareiharei, hape sada pelang tolap. Idilo Sarigupgupan ma Pangpang Sibolag Jappal nagati mangapap das hupusukni hayu baggal, “Anggo siholdo nassiam malum panak boru nassiam ai, boi do hupatuduh dalan halani domma huidah bani pangidahan.”
“Dear ambia,” nini Pangpang.
Ibahenma raot bani horungkorungni borgokni, anggo mangengkar raot ai ma holi manrotap borgokni. Misirma Pangpang Banggal ondi manjuppahkon Raja Subangsubang ihatahon ma, “Dong tugahtugah, tugahtugahni begu itongah dalan. Sahalak Raja anjaha garamape ope, garama nalape ongga tappar bani pattangan ni daboru, ai do hassa naboi manambari Panak Boru.”
“Aipe anggo ijalo ham do ase hupadas bani Begu itongah dalan.”
Dob “Iau hon” Raja SubangSubang, lahoma Pangpang manomunomu Sarigupgupan ilopahni batangbatang burukburuk, patugahkon tonahni nadob iahuhon Raja Subangsubang. Lang pala piga dokah hosei ma Sarigupgupan laho mulak hu Batu Takkas, sonaha parmisirni sonai do homa par mulakni.
Paima das Sarigupgupan ikohomanni Torapangiou, pajuppah do use ia pakon libeini ondi. Libeini ondi sanggah manluppatluppat marhonong, songonna gurapas ibagas unong. Isisei isukkun Sarigupgupan ma libeini anjaha ibalosi, “Ai na iojur Tuan Tora do au mamulung Gumba, indot pakon bajaronggi bahen tambarni binongeini hinorhonni mamodom tu, ai sonari songon na basal pakon bohini tuan ai.”
“Oh, naido hape! Sonari salosei ma horjamu bakku ma use horungkorungmin, aupe mamulung pakon padas pulungan in.” Irik iondoshon siluah ni bani hasomani samih Sarigupgupan.
Borngin papituhon barah ma marpussa horja bolonni Sarigupgupan, iondoshon ma homa pulungan ondi anjaha iulam Tora do rossi bois. Salpu mangulam, Tora songon lumbangma binongeini anjaha lang haru be mosap. Isisei Sarigupgupan anjaha ipabojeima na ibagas uhurni bani Tora. Ipabugah Sarigupgupan ma pangidahanni bani Tora, “Panorang mamulung nokkan au Tuan, tarsuligap huidah bani bah atturgei nasomal hubahen pangidahan. Anggo umbani pangidahan ai, boritan do sonari Dayang Hareiharei italun Malnangalnang, anjaha ham do hassa naboi manambari ai.” Nini Sarigupgupan.
Tarsonggot do Tora mambogei pangidahanni Sarigupgupan, nini Sarigupgupan ma use, “Bulung simangitei tubuh isoppalan, namasa gabei hitei pasomal hasomalan.”
“Lang huarusi limbaga mai Sarigupgupan!” Nini Tora.
“Bikkat ma ham patar mandipar hutalun Malnangalnang hupaikkatpe bamu tambar, tambarhon ham ma bani Puang Panakboru naitodoh uhurmu ai,” Nini Sarigupgupan.
“Sonahama ranggini tambar pakon manambarhon?”
Ibalosi Sarigupgupan, “Pausei ham ma pulungan bani saribsarib, ronjohonhon hamma jambulan naganjang itakkuhukmu in, lapuhon ma bani huyum ni Dayang Hareiharei angetanget, aipe lang boi ididah nalegan, ikkon ibagas ondingonding namarhirei do nassiam nadua, ase ulang malbung dobni tambar.”
Dob ai iondos hon ma sada garung namarsolpah, na ibagasni bah ni Attaladon. Na ibagasni lang ibotoh Tora atak pulungan humbani aha.
“Dearma anggo sonai ojurmu, anggo malbung do tambarmon, usih borgokni porkis sirotap ulu ma holi hubahen borgokmu,” nini Tora.
“Lang malbung dahkam anggolang tarpattang,” balosni Sarigupgupan.
Sogodni ari domma marpussa horja malasni uhurni bangsani Sarigupgupan, lang dong gonrang, tortor age inggou namingor usih sitapor parbualan, sorani rikrikan mando sipata tarbogei ibonani dolog Batu Takkas ondi. Paima marhata hulihap patugah malele siang ari jongjong ma si Tora ihorbangan, pahusorhusor suttil timbahou mattin mangonai bani sait parhata na asini. Idilo do Raja Mangganas, Raja Mangkatib, Raja Solam pakon Raja Saliur bani tabasni, “Ham Naibata pincur dibabou pincur itongah pincur itoruh, rohma ham logou sibukkar hasowor boan au mandipar hu otara hutalun Malnangalnang manjuppahkon hasiholanku, parlobei ham laho lobenan ma au das.”
Rohma siluk logou nagogoh tumang, songon nahiab do anggo Tora, sakkidop panonggor lang taridah be. Sedong naboi barang isepe manibar atak piga dokah pardasni Tora, mandipar hu talun Malnangalnang. Bassah anjaha megah tumang do Raja Subangsubang bani pardas ni Tora, itaruhkon do Tora siluk hu ondingonding podoman ni Dayang Hareiharei, salpu ipajorei namasa ai. Mittor marugas ma Tora salpu manisei, ipuipui ma jambulanni hubabou sonai homa jambulan ni Dayang Hareiharei. Ipasuhi ma jambulan namaliarni sidea sipitupitu, iakkut anjaha irohat otik bani hotihoti. Jambulan namaliar humbani takkuhuk ni Tora mardomuma ai pakon ambulu liar na humbani takkuhukni Dayang Hareharei. Anggo parhurotobni daroh ni sidea panorang ai lang mar atei torang be, age sonai sedong pala ipatakkas halani irukkubi hinabasar.
Ironjohonma jambulanna irohatna ipudun naso muppat bani tambar nadob radei ibagas saribsarib. Tiput siambilou ni Tora dappol hutakkuhukni Dayang Hareiharei, tiput siamunni Dayang Hareiharei dappol bai takkuhukni Tora, ase ulang rotap jambulanna ipudun ondi. Ilapui Tora ma bohini hasomanni na marjembeng namilas namagatol. Lang piga dokah songon tarahap mubahni, dob songon nahorah tambar ai, ilapui ma use bani jambulan ai marulakulak. Sadari magou ma naborit ondi, tading ma borit pinangindou nalape marpussa. Jambulan naipudun ondi lalabdo rahut, anjaha inunut sidea manrahut holong patugah sedo paet dai ni Tobu.
Porini saud sidea mardomu, sirsir do Tora padear anggunanggun humbani hulitni walang, marhundulan hulitni ursa, idolog Batu Takkas bahen anggunanggunni Dayang Hareiharei ase ulang hodogan bani milasni ari.
Saudma Tora Juppahan Rokkap
Bani ari nadob iririd, saudma sidea mamudun holong gabe sada pudun matei naso boi maharhar anggo lang iharharhon parsirangan. Marbija do sidea na dua paima mangan pitu tolurni namarhabong namar-Batak, namamukkus nadob ibolgang. Salpu pasupasu Raja iboan Tora ma parinangonni, Dayang Hareiharei, hudolog Batu Takkas. Ipaikkat Raja Subangsubang do sidea mandipar marajakan huda namarhabong namar-BATAK (pelana) na ibahen humbani omas appa pirak.
Mulakdo anggo huda ondi habang huotara, anggo batakni tading do ipakpak ni dolog Batu Takkas, gabe hundulanni parinangonni Tora paima ipadear panantananni sidea hutoruh. Ibabouni dolog ai ijia usih do songon italun Malnangalnang, sedong pala milas. Dob salosei Tora padear enggunenggun hun pakpakni dolog ai rossi das hu toruh. Rapma sidea hundul bani batak manantan hutoruh mangihuthon walang na iropou, dob das itoruh isakkuthon ma batak ibabouni hulitni ursa janah soh ma ijai bahen hundulan enggunenggun.
Marmalasni uhur do haganup namanggulmit italun bonani dolog Batu Takkas, iadonghon do horja bolon margonrang pitu ari pitu borngin. Matoppas do ibahen pinahan baggal pakon pinahan etek humbani pitu bageini pinahan. Igalanghon do pinahan silopak hubani sisombahon inagori atas, pinahan sijolang hubani sisombahon inagori tongah, pinahan sibirong berean bani sisombahon inagori toruh. Ipatasak ma gulei gabe tasak pitu ibahen bani anjapanjap ipitu buttubuttu, pitu hanopan pakon pitu holbung. Bani anjapanjap ipitu urung nangal, pitu tinadani bah, pitu tinadani bah na itopi laut, ipitu hayu baggal, pitu rawang pakon bani pitu hayu bayangan.
Tasak Pitu, Pitu Dai
Tasak pitu ai ma gulei na i patasak humbani sada dokkei gabe pitu tasakan paleganlegan dai ni (pitu tasak pitu dai), ibahen ibagas pitu takkir humbani upih. Bilanganni ipukkah husiamun. Parlobei ma ai “gulei na iloppah”gilinggilingonni: gambiri, hosaya, garam, huning, sanggesangge pakon halawas. Napaduahon “gulei na ililis/lomang,” gilinggilingonni: garam, halambir, huning, layam. Patoluhon, “gulei/garap-garap na ipulur” gilinggilingonni garam, sanggesangge, halawas, lassina, sinurni siihala bolon. Napaoppathon, “guleina isalenggam/ipadar” gilinggilingonni: garam, lassina, halambirna isaok, sattanni halambir pakon holat. Napalimahon, “guleina ipadar” gilinggilongonni: garam, lassina, sanggesangge pakon halawas. Paonomhon, “guleina ihasumba” gilinggilingonni: lada, garam, sanggesangge, halawas, boras sinanggar, darohna itapos pakon sikkam. Napapituhon, “DAROH NA MAR HILON”.
Pinar Samonding
Ibahen do homa “pinar samonding” bani sibiak tutur. Hubani tondong: tulan bolon, sasayat ateiatei pakon sasayat bituha bolon/bilalang. Bani parboruon/namakkobashon, sasayat ateiatei, tulan parnamur, bituha ulak-ulak ase sai ulak bani tondong.
Na Ilabar
Ipasirsir do gadung na ilabar pakon suhatni hawei lambok na ilabar humbani suhatni lambokna ipahoyu toluari, bahen attupni sipaniogon bani simbuei na i-Raya (ottangan). Na ilabar marparangguan gulei dayok lakkah andalu/hudunghudungni galuh pakon rudang ni palia. Gilinggilingonni lassina na igatgat, sanggesangge na igatgat, halawas na igatgat, garam, holat hanawei.
Roh do homani hutalun Batu Takkas Raja Subangsubang pakon sinrumah ni, aima Dayang Rudang Silundat, sipasuhi nasundat, sibottirhon na muppat. Paima roh sidea hutalun Batu Takkas, i soppulhon Tora do sattappuk demban tomu uruk hutalun Malnangalnang. Hundul bani demban nasattappuk aima Raja Subangsubang pakon parinangonni hutalun Batu Takkas, sonai homa bani parmulakni hutalun Malnangalnang. Ipaikkat do dua attupan ni tugou pakon atupan ni sipaniogon sadokah pitu ari pitu borngin, bahen gugutguguton manirang sihol padaoh holsoh ni tondong manadikhon boruni i talun Batu Takkas. Sada ma ai Boyokna iorbuk ibahen ibagas hadingan na marsolpah. Nasada nari gulei dayok torastoras na iorbuk ibagas hadingan buluh namarsolpah (usih abalabal). Boyok nai orbuk aima boyok napalobei i loppah, marginilinghon gambiri, hosaya, garam, lada, sarpitpit gawang, sarpitpit hayu, bulung sanduduk, bulung murak, bulung galugur. Dob tading otik bahni itirtir bani orbuk ni jagul sinaok nadob iduda anjaha i dopdop. Isaokma loppah boyok ai rossi mar hippanghippang. Gulei dayok na iorbuk aima gulei dayok torastoras ibolgang dokah ni sadari, marginilinghon: garam, huning, hosaya, gambiri, lada, halawas, sangge, layam pakon buahni galugur. Dob gabur tumang guleini itirtir bani orbuk jagul na idopdop, rossi horah anjaha marhippanghippang.
Isungguli Sarigupgupan Ma Idouni
Salpu ma horja bolon, horja malasni uhur hinorhonni parsaudni Tora marhajabuan pakon sinrumah na ihaholongini aima nagabe nasipuang bolonni rap mandagei nasonang pakon namarsik.
Girah paima sogodni ari bikkat ma Sarigupgupan hun horbangan ni huta laho hu kohomanni Tora, marsuhap namur ni bulung ni hamuna na isuhini dalan, irik huyomhuyom bani demban panurungi manabashon tabas parhata na asi, sipasuhi hata ladung. Pajuppah ma Sarigupgupan ondi pakon Tora, isungguli ma ateiateini rongit nasappohul nadob ipadanhon ondi.
Iagan Sarigupgupan do nadob ipasirsir Tora ateiateini rongit na sappohul ondi, hape lepak do adangadang ibahen sibaranni.
“Ateiateini rongit dope nini suaksuakmu, tarhona pe ho manungguli hasoman maruttol manguhuri sipanigonni simbuei,” nini Tora bani Sarigupgupan.
Lanjar ikaishon Sarigupgupan ondi, diatei do mistak hubagas pandou, lang gendo paspas bani tutuho tappul sahali. Panorang ai ranjutni harajaon ni Tora domma baggalan pokpok, hinorhon ni buenan tukkat nagori pakon rayat, samittolah lang piga dokah margonrang pitu ari pitu borngin marbois bois bani bohal. Puanglimani saratus duapuluh halak, hutoruhkonni marbilangan pitu haganup. Anggo sada pangulu pitu ma gamot ni, pitu gamot pitu ma urung ni, pitu urung ni pitu homa rayat ni. Age sonai anggo simbuei lang pala mangissei bani sipanganon hinorhon buei ope sipanganon, hawei isuhini bah boi gabe bah, dawan buttu usih daini gulei dayok, hudunghudung usih gulei paes. Buei tumang na isungguli ibagas uhurni Tora, ia anggo Sarigupgupan lang das hujai panarian ni, halani lang das hujai lahoan ni. Nai uhuri Sarigupgupan ombas ai, pitah rongit, ateiatei ni rongit pakon idou ni nadob ipadan hon.
Sarigupgupan Padas Domdom
Pala do manrissan daroh silopak ni Sarigupgupan ondi mambal daoh anjaha paspas. Boritpe mulak mangindo boritanpe mulak mambere, anggo bai panorang ai boritanpe na itaron Sarigupgupan halani habasulan mangindo idou iarsik siparutang use. Ase ulang ibogei nalegan lahoma Sarigupgupan hutoruhni saribsaribni halambir na takkop ijai ma idoruhkon doruh ni anjaha marnumannuman. Gomos janah lungun tumang do doruh pakon numannumanni bani ianan nabuni itoruhni saribsarib na takkop, pitah sikke, ipos tanoh, goya pakon hirik do hassa namambogei. Halani ibogei sidea doruh pakon numannumanni Sarigupgupan, pala do homa iapohi hirik, “Domma in Sarigupgupan! Pasohma doruh pakon iluhmin targundal pakon hanami modom, pardiateihon ma nahei nami hirik, ailang hupudi do panjotik name.”
Marhiteihonni ai gabe tubuh ma uhur domdom ibagas uhurni Sarigupgupan.mambahen roh sagut ni use, lang piga daoh humbani sarib ondi, mandodingi homa Junggal Meong irik mangguling tois horahkorah, “Lang tarponggolhon tanduk pinggol use puloshon, lang tarpulos pinggol ihur use saradhon.” Inggou ni junggal meong.
Manangarnangar podahni Hirik pakon inggou ni Sarigupgupan lambin gurgur ma daroh ni,luppat ma Sarigupgupan madeberma saribsarib ondi. Dodas ma Sarigupgupan hu galunggung, hu harangan, manlopusi lombang appa buttu laho mamulung pulungpulungan ni sabursaburan, sabursaburan mambahen magatol maniak.
Dobhossi pulung haganupan pulungpulungani pauseima bani abalabal na ihorunghon i borgokni. Manolangnolang ari lahoma Sarigupgupan marbunibuni, manadikhon talun dolog Batu Takkas mandipar hu talun Malnangalnang. Sonaha ijia parmisirni sonai do homa patborhatni padua ombashon. Bani ombas parlobei ijia bani panakboru dayang Hareiharei do ipahona sabursaburan ni, bani ombas paduahalihon ipahona ma use bani hiouni Raja Subangsubang pakon sinrumah ni appakon piga piga hulubalangni. Lang piga dokah huritikma akkulani namangonai sabursaburan ni Sarigupgupan ondi, ijin malah sodapni anggo igarut, lambin igarut ijin malah niakni, sengsara membawa nikmat nini sahap sonari on. Dob salpu lahoanni Sarigupgupan siluk do ia mulak ho talun Batu Takkas, marlanguilangui bani unong mamorang ranggangranggang bahen tambar lohei pakon panimbulini.
Gumaiagumaiom garutgarutma Raja Subangsubang pakon piga halak sindohorni, akkulani sidea margumbang marjutal, maruturutu usih gurung ni Sarigupgupan. Sarma ibotoh simbuei namasa ai i talun Malnangalnang, hosei ma sindohor ni Raja Subangsubang, pabugahkon namasa ai hubani Tora i talun dolog Batu Takkas. Dob ibotoh Tora namasa bani Tulangni italun Malnangalnang, ilunjama ganup sibotoh tambar hu talun Malnangalnang. Marsibahen pakon marsiboan tambarni ma panambari ondi, hape lalab do lang mubah. Lambin roh buei ni panambari pakon tambar lambin hutiltal nagatolan ondi. Jut lupung jut lupung itoruh ni pardogeian, jut anpe uhur ni Tora panorang ai, salibonni sipata marpirungut usih hulitni uttei mukkur, bituhani marikkod lang laos mangan halani gap maruhur.
Bani bagasni borngin mandodingma Rikrikan, “Ai aha do nai uhur hon min! Ai aha do deba holsohmin? Pasinokma lah modom pasonang nipi min.”
Ai mandoruni mando gatni doding ni Rikrikanan, nini uhur ni Tora. Lang piga dokah tarsunggul ma Tora bani Sarigupgupan rajani ganup Rajani Datu ondi. Ipa bikkat ma atak napiga halak laho manorihi Sarigupgupan ondi hu talun dolog Batu Takkas. Dilodilo anjaha taurtaurma sidea bani Sarigupgupan, batangbatang namasik, saribsarib pakon tamburni tanoh iukkabi sidea hape lalab do lang taridah.
Hape das mandihar do Sarigupgupan pakon Lipan i lopah ni batangbatang ni rambung merah namabukkar ilambung horbangan, ibolur do lipan na italuhonni ondi. Luppat ma use Sarigupgupan ibahen roh buei Gassip Golang manrohisi mangarah mandihar simmatei, hape lang hatolapan ni. Marhulishulis ma use haluhui mambahen roh gobirni, manuruknuruk mar lingodlingod mangelak humbani imbang ni, aima Haluhui. Isuhi ni alaman buei ma namangalo alo Sarigupgupan anjaha ipatugah ma tonahni Tora, ase pajuppah sidea.
Patottang Ma Use Tora Appakon Sarigupgupan
“Ai ija do ho nassain dokah Sarigupgupan?”
“Buei ma hubaen manorihi ho hape lalab lang tarsibar.” Siseini Tora doppak Sarigupgupan.
“Ai aha gatni parayakanni itorihi ham au, au nagukguk naikaishon ham daoh mambal mandipar holbung madabuh hupandou?” Balosni Sarigupgupan.
Songgon na sotto do tokkin Tora manangar balos ni Sarigupgupan mardingat pipotni ondi. “Ai hope roh do sogodsogod mangindo idou, lape marsuhap hasoman, aipe halani nahubotoh do ho Rajani Rajani Datu na bilikais hon mambal, aipe patar alop ma idou mu ai.”
“Dobhossi ai pulung ma use tambar bahen tambarni nasi Tulang i talun Malnangalnang,” nini Tora.
Salpu marsipabojeian sidea laho ma Sarigupgupan mamulung Pulungan Tambar Gatol. Ipulung ma: bulung urat ni Latong, Haltou ni bagod tuhu, Hondali pakon durini andorni Hondali, Langgei, Attaladon, Ruhuruhu, Rudang Saidangan, Haronda, Hosaia, Hirtah, ipatasak pakon minak ni halambir, dob ai ibahen hubagas abalabal na ihorungkon bani borgok ni.
Tora mangojur haganupan manuk manuk Turngakturngak manaraya saborngin patuppu ateiateini Rongit na mangirikhon Begu pakon Aili baragas. Malele siang ari pulung ma sappohul ateiatei ni rongit ondi. Marayak arian ibere Tora ma singirni (utang) ondi bani Sarigupgupan ai ma sappohul ateiatei ni rongit. Anggo ibagas uhurni Sarigupgupan lalab do marlopotlopot, lalab lang bassah halani tarsunggul na ikaishon ondi.
Iparagei Tora ma sapah sormin pangidahan na igoki bani pitu ratus pitu puluh pitu (777) bah Atturgei, paima dihut Sarigupgupan mangidah, palobei marsuhap bah nabani losung halongkalong. Bojei ma taridah ijai namasa bani Raja Subangsubang pakon hasomanni italun Batu Takkas. Haganupan sidea garutgarut marsiboan gabeini, hutiltal usih ilutung porkis borngin pakon bolatagan. Anggo ibagas uhurni Sarigupgupan mehel tumang anjaha marattup gobir. Diatei do lang ibahen Tora pangirikirik bani lahoan ni Sarigupgupan, anggo habotohan rado tapos gabe orbuk ibahen Tora.
Sila baca kisah sebelumnya, tentang Ganjang Kateas: https://www.neosimalungunjaya.com/ganjang-kateas/