Custom Search

CERITA RAKYAT SUKU SIMALUNGUN: GANJANG KATEAS – BERBAHASA SIMALUNGUN

(Bagian Pertama: Kisah Ganjang Kateas)

 

Oleh: Bapa Sidukkap Naburuk

20 Juli 2016

Ganjang Kateas2

Ilustrasi Si Imbou Bolon – Ganjang Kateas

 

 

Dolog Si Imbou Bolon

Dolog Si Imbou Bolon – Gunung Simbolon

 Nabasa ia dongma 4 marsanina: sikahanan namargoran Ganjang Kateas goran legan ni si Imbou Bolon, goran sondahan on aima DOLOG SIMBOLON.

Nahei (Kateas) ni ganjang tumang akkulani jolpok usih songon akkulani Imbou Bolon (Mawas). Bagaspe laut singgan towodni do sanlakkah ia mardalan lang hadakdakanni begu, bokkik pe sogopdo bani ambuluni naheini.

Sipahi dua margoran Torapangiou mangianhon dolog na ganjang hinan aima Dolog Batu Takkas. Halani ganjangni hubabou tatapon songon batu. Niombahni Torapangiou aima Binowang (Gumowang), niombahni Binowang aima Banteinagnang.

Niombahni Banteinangnang aima Urung Bunian (Homin).

Anggo Torapangiou marianan ibagas Saringgou do hadoban ni, hinorhon ni parbinotohanni. Nasoboi tinjak tanoh pakon tappar hu langit.

Sipahi tolu margoran Lusak Gana, akkulani etek pondok anjaha palpalon (lang marjambulan). Hasomalanni patuppu kuskus ni laut itoruhni laut/patuppu bakkeini raja, namatei sadari, dokkei appa nalegan bahen pulunganni Orbuk/Minak Sibiangsa.
Sialin-sialinan boi soluk bani aha naiharosuhkonni anjaha ia ma guru bolonni Parsialimunan pakon padaskon tongosan naso taridah.

Panorang bittang sareisei bartong bani langgom dunia (langit) borngin marsinalsal, sipata bittang songon rondang namakkamistak. Ganjang Kateas martenggar sihol namin manakkap pala sada namin dapot, nini uhurni. Hape mugar tali naipudun ibagas tontonni gabe pugar use sihol aima sihol bani Tulangni na i Hasundutan. Palado tarsirom si Lusak Gana mangidah salibonni si Ganjang Kateas songon nabulissah. Ijamalang siholan domma isalei tulang bokas ni jappalmu i hasundutan, patar marobung ma ho ambia bani taon taonanku jalo bagianmu! (Ibagas uhurni si Lusakgana).

Rimas tumangdo anggo si Lusakgana bani si Ganjang Kateas hinorhonni gati mistak Lusakgana hun laut panorang Ganjang Kateas manranjak laut. Gati homa mikitikit bani hubang i pandou natolngou hinorhonni holnoh irojat Ganjang Kateas.

 

Ganjang Kateas3

Girah sogod panorang marhata seisei bikkatma Ganjang Kateas hun hapoltakan laho hu hasundutan laho manohu Tulang ni. Laut songon namalindak tanoh moyogoyog buttu buttu dugur dugur, bah sipata sotto mardalan anggo lopusma si Ganjang Kateas. Hujape Ganjang Kateas manlakkah sai i irikhon manuk Birik-birik do huppudi halani bani ambuluni gurungni do modom. Rossi sondahan on anggo lopus manuk- Birikbirik sanggah borngin natangihon bani tanoh nabogei do sora dojob-dojob usih panlakkahni Ganjang Kateas. Panorang lopus Birikbirik borngin ipattanghon do tinggalak panorang modom ase ulang borit boltokon. Hasomalonni Ganjang Kateas do modom panorang hundul halani lang boi tibal, hundul tombomni i buttubuttu jappalni i habungan. Parnaulangonni langboi tibal atakpe surngap/sunggayap, anggo surngap tarpodom ma ia holi usih Sobusobu puang namodom.

 

Randug tumang do boanonni si Ganjang Kateas hassi lang songon Hereh bah Appis narandugan tolon. Anggo Hereh bah Appis haru use littun hinorhon babah tiput pakon nahei harut appakon jamah bani jagul. Ilanja do dua gayang gayang gayang parnahan ni siluah, lanja lanja ni humbani hayu Simaruppaman, somaldo ibahen harapatan ni bahen tambar ni namangarou totok.

Ijujung Haduduk parnahanni parugasan pakon tugou sonai homa pulungan pulungan ni Tawar.
Happit sikaosni hadang bani Suppit (tas) parnahanni hiou pakon abit ni.
Isiamun hatting Bajut na mar Solpah ( tutup), parnahan ni demban hapur pining pakon nalegan.
Lang pala hujai hujon anggo pakkawah ni mardalan pitah hulobei do daoh ikawahkon, lang hinata hinorhon bueini bokkik marsigagatung bai ambulu ni nahei ni. Ia anggo si Lusak Gana ondi domma girah parlobei pasuanghon taontaonan bani dalan nasomal i dalani si Ganjang Kateas.

Ibahenma Orbuk Sibiangsa ibabouni bulung Torop i rukkub bani bulung rawah i tappeihon ma ai bani dalan nahotop idalani si Ganjang Kateas. Paimadas bani ongopan ipasuang dohoma Bonggar bonggar rimbas rimbas na mar pinggil humbani hayu Jottikan.

Tapparma naheini si Ganjang Kates bani pinggil tolkas ma bonggar bonggar manrimbas nahei ni, tarsonggot anjaha luppat hulobei tinjak tanoh ma jappalni bani bulung rawah onggopan ondi. Matornoh ma tanoh ibahen Orbuk Sibiangsa, marsappak sere tartanoh hinorhon tar rojat si Ganjang Kateas. Joruk anjaha Balad Ragei ma si Ganjang Kateas, Talun onggop onggopan ai igoranma ai sonari “Balandei” i Mariah Nagur.

Matoppas anjaha takkop ma ia dugur ma pamatang ni tanoh, madeber marsappak sere ma ugas/pulung pulungan pakon siluah nalaho boanon ni bani tulang ni ondi.
Hornob ma hombun bani siman jujungni janah sinok modom rossi sonari, talun na i hornobi hombun ai i goran ma BORNOH.

Luppat ma Hirik humbani abal abal ni,sahira pulungan tambar pangoboli. Ia hirik ai hinan aima hirik doppak labah ni lubang ni ulu ni. Salih ma hirik ondi gabe dolog ,sonari igoran ma Dolog LUPPAT NI HIRI.

Tuppang takkal ulang kahou haut do bani tanggoruhni,igoran ma ai rossi sonari Dolog SITUPANG.

Raga sappak hotang ni salih Dolog MARSAPPAK HOTANG, i talu Portibi Ganjang (sonari).
Lupak parhapuran magijig dohoma salih gabe Talun PARHUPPUIAN sonari igoran Tinggi Raja.
Doramani ni salih Dolog DORHAM, huluankon ni magijig otik iluh ni anjaha salih ma gabe bah namanrissan igoran ma bah Damak-Damak, sonari huta DAMAK (Mariah Raya).

Suppit nai hadang hadangni bahen parnahanni abit pakon hiou salih Dolog SIMARSUPPIT. Suppit usih songon Haduduk, hasurunganni baggal happit toruh malojang anjaha etekan i babou.
Bajut ni losop do hubagas tanoh nabojei taridah pitah Solpah ni mando, salih ma ai Dolog SIMARSOLPAH.

Magijig ma bartong agong Palit ni (agong ni hayu saloh), salih ma ai gabe Dolog SIMARPALITOU. Mistak ma Garigit ni anjaha tombom, salihma gabe dolog igoran ma ai Dolog PANOMBOMAN.

Ratting ni hayu Andorasi panrusuk attipa ni, salih Dolog SIANDORASI.
Hasowor ni masabur hu jahejahe pakon ibuttuni bongbonganni sijonaha i bah bolon pakon i buttuni bah basombu dohorhon huta Bartong sipispis (sonari).
Buei ope parugasan/pulungan sahira siluah ni si Ganjang Kateas namasabur hu siamun hu siambilou sonai huluan (hasundutan) salih Dolog pakon Dolog dolog. Ia si Ganjang Kateas ondi sinok modom do ia sonari salih Dolog SI IMBOU BOLON. Paima sinok modom martonahdo si Ganjang Kateas bani RAJA NI NAMANGGULMIT marhitei Tanoh, Bah namardalan, Hombon pakon Bulung maratah nini ma: Hupabotohkon anjaha dingat hanima ma, au si Ganjang sedo namatei tapi namodom do. Nasobulih parsedaonnima pakon parsoya soya on nima Parugasan, pulungan appa nasahira siluah bani Tulangku ondi. Ulang iput puti hanima ambulu pakon tasik ni parugasanku ase ulang massadih anjaha moldik oldik hosah nima ipudini ari.

Bani sada panorang puhodo au holi, anggo laho puho ma au holi dongdo riha rihani; Dalahi marharosuh bani dalahi. Daboru marharosuh bani daboru, marsidoraban maholi namar besan hidoratni iparseda akkula pakon parugasanku. Manguluan ma bah baggal namangehen, makkalindak ma laut hinorhon ni mangguas guas Ihan Raya i harat Uttung uttung namilasan.

Massadih do bahenonku barang ise pe rossi ginopparni naparsedahon akkula pakon parugasanku.
MASSADIHH MA HOLI NALANG RA MANAPPAKHON PAKON NAMANANGIHON LAPA LAPA NA HAROM – sonai ma dasni . Diateitupa

 

Tambahan:

Niombahni si Torapangiou do si Binowang alias Gumowang alias Sanjokkal 2 jari. Binowang itubuhkon dayang bunga subangsubang (putri anting2) ganjangni lang lobih sanjokkal 2 jari.
Anggo tuturni: mar bapa tua ma sanjokkal 2 jari bani si ganjang kateas.

 

Sila baca versi Dwi Bahasanya: https://www.neosimalungunjaya.com/cerita-simalungun-ganjang-kateas-dwi-bahasa/